نشست قضایی دادگستری خرم آباد
پرسش:
شخص (الف) به موجب صورتجلسه تنظیمی توسط دادگاه، یک دستگاه ساختمان را به مدت 4 سال از تاریخ 28/9/1378 لغایت 28/9/1382 به صورت مجانی و بدون پرداخت اجاره بها جهت سکونت به شخص)ب( می دهد و مشارالیه متعهد می شود که پس از انقضای مدت مقرر بدون هیچ گونه عذر و بهانه ای ساختمان مذکور را تخلیه و تحویل شخص )الف( دهد و چنانچه تخلیه نکند متصرف عدوانی محسوب می شود. شخص) الف( دادخواستی به طرفیت شخص) ب( به خواسته الزام به انجام تعهد مبنی بر تخلیه ملک استیجاری مطرح نموده است. آیا براساس صورتجلسه مذکور، دادگاه می تواند حکم به تخلیه منزل و الزام به انجام تعهد مبنی بر تخلیه صادر نماید؟ با این توضیح که ملک موصوف فاقد سند رسمی بوده و به لحاظ نداشتن سند رسمی شکایت کیفری تحت عنوان تصرف عدوانی و خلع ید و اقامه دعوا مبنی بر رفع تصرف به لحاظ قفد سبق تصرف خواهان ممکن نیست.
پاسخ:
اتفاق نظر
در فرض سؤال به نظر می رسد که دعوی الزام به انجام تعهد از طرف دادگاه قابل پذیرش بوده و نیازی به ارائه سند رسمی از طرف خواهان نیست. به طور مثال ممکن است شخصی ملکی را به مدت پنج سال اجاره نموده و آن را به شخص دیگری اجاره دهد. موجر دوم پس از انقضای مدت اجاره برای تقاضای تخلیه نیازی به ارائه سند رسمی ملکی ندارد، لذا در خصوص سؤال طرح شده دادگاه به استناد قرارداد منعقده می تواند خوانده را به الزام انجام تعهد و تخلیه ملک مورد ادعا محکوم نماید.
نظر کمیسیون
اولاً از طرف شخص( الف) به مدت 4 سال به شخص(ب) اجازه استفاده از یک دستگاه ساختمان به موجب صورت مجلس تنظیمی در دادگاه داده شده است. شخص (ب) هم متعهد شده که پس از انقضای مدت، ساختمان را تخلیه و تحویل شخص(الف) دهد و در صورت عدم تخلیه، متصرف عدوانی محسوب شود.
بر طبق اصول کلی و تعهد ایجاد شده شخص(ب) ملزم است که به عهد خود عمل کند. ماده 183 قانون مدنی مشعر بر همین معنی است که مقرر می دارد: «عقد عبارت از این است که یک نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نماید و مورد قبول آنها باشد» که در نتیجه تعهد الزام آور است. بنابه مراتب دادگاه می تواند پس از رسیدگی های لازم حکم به انجام تعهد مبنی بر تخلیه را صادر نماید.
نشست قضایی دادگستری نجف آباد
پرسش:
زنی مدعی زوجیت دایم نسبت به مرد است. مرد در دفاع اظهار می دارد: «که این زن ابتدا زوجه موقت اینجانب بوده است. سپس با توافق، عقد را تبدیل به دایم کردیم. پس از تبدیل متوجه شدم که چون عقد دایم قبل از انقضای مدت عقد موقت بوده است و بذل مدت هم نکرده بودم، بر این اساس عقد دایم باطل و زمان عقد موقت نیز سپری شده است و هیچ علقه ای بین من و این خانم نیست. بر فرض صحت ادعای زوج، آیا عقد دایم لاحق باطل است؟
پاسخ:
الف) نظر اکثریت
عقد ازدواج دایم باطل است. زیرا نتیجه عقد ازدواج ایجاد علقه زوجیت و محرمیت و سایر آثار است که با عقد موقت حاصل شده است و جاری نمودن صیغه عقد دایم در واقع تحصیل است که امری باطل می باشد. این نظر متکی به فتاوی فقهای عظام از جمله حضرت امام (ره) در تحریرالوسیله می باشد که می فرماید: «کسی که در عقد انقطاعی مردی است، آن مرد نمی تواند قبل از تمام شدن مدت عقد دوباره او را برای ابد و یا برای مدت دیگر تجدید عقد نماید یا باید صبر کند تا مدت عقد قبلی تمام شود و یا آن را ببخشد …».
ب) نظر اقلیت
گروه اول ـ به محض تبدیل عقد موقت و جاری نمودن صیغه عقد دایم، بذل مدت به طور ضمنی توسط مرد صورت می پذیرد و بر این اساس عقد دایم صحیح است.
گروه دوم ـ چنانچه مرد به لزوم بذل مدت علم و اطلاع نداشته باشد، عقد ازدواج دایم باطل است و اگر مدت ازدواج موقت تمام نشده باشد، صحیح است. ولی چنانچه مرد علم و اطلاع داشته باشد که برای جاری نمودن ازدواج دایم بذل مدت ازدواج موقت لازم است و عقد دایم را جاری نماید، در واقع به طور ضمنی بذل مدت کرده است زیرا وی می دانسته که برای تبدیل ازدواج موقت به دایم باید بذل مدت کند و با تبدیل عقد به طور ضمنی بذل مدت نموده است.
نظر کمیسیون
اولاً، در صورت اختلاف زوجین بر اینکه عقد نکاح فیمابین دایم است یا موقت؛ اصل دایمی بودن عقد زوجیت است. ثانیاً، در وقوع عقد دایم تردیدی نیست بلکه زوج مدعی است که ازدواج موقت بوده و بدون بذل مدت عقد دایم صورت گرفته است. نظر به اینکه ادعای زوج بر خلاف اصل حاکم بر قضیه است، ادعای موقت بودن عقد و عدم بذل صریح یا ضمنی مدت، باید ثابت شود.
آخرین دیدگاه‌ها